Opzet van het VLINDER project

Weer en klimaat zijn van groot belang in onze hedendaagse maatschappij. Krachtigere supercomputers laten toe om steeds nauwkeurigere weersvoorspellingen te maken en daarvoor worden lokale weersmetingen steeds belangrijker. Bij dit unieke citizen science project monitoren Vlaamse scholen, onderzoekers en lokale partners met een netwerk van 70 weerstations het weer in omgevingen waar we vandaag nog geen data hebben.

Leerlingen van het Sint-Augustinusinstituut (Bree) zijn net klaar met het installeren van VLINDER weerstation 17 in Oudsbergen.

Landgebruik (bv. bebouwing, groen,...) heeft een invloed op de atmosfeer. Met de steeds hogere resolutie van atmosferische modellen wordt het belangrijk om een beter begrip van deze interactie te krijgen. Maar betrouwbare weerswaarnemingen beperken zich meestal tot weerstations in zeer open en rurale omgevingen. Het VLINDER project, operationeel sinds december 2019, brengt hier verandering in en heeft een meetnetwerk opgeleverd in zeer uiteenlopende omgevingen (landelijk, stadscentra, industriele sites, bossen,...). Het is onbegonnen werk om dit als onderzoekers op zulke schaal zelf te organiseren. Vandaar dat het VLINDER project beroep doet op scholen om weerstations te plaatsen in de meest uiteenlopende omgevingen. De leerlingen van de deelnemende scholen hebben de locaties gezocht, weerstations gebouwd en analyseren de metingen.

Vandaag telt het VLINDER meetnetwerk 70 meetpunten in zeer uiteenlopende landschappen. De meetlocaties zijn zo gekozen dat alle landschappen die we in Vlaanderen en Brussel vinden, vertegenwoordigd zijn. Sommige VLINDER meetpunten bevinden zich in sterk verstedelijkte en industriele omgevingen. Maar er bevinden zich eveneens weerstations in duinen, bossen en meren. Heel wat locaties zijn tot stand gekomen dankzij samenwerkingen tussen scholen, lokale overheid en bedrijven.

Overzichtskaart van het VLINDER netwerk (situatie mei 2021).

Verderzetting VLINDER netwerk

Het VLINDER project werd opgestart met middelen (2018-2020) van het Departement EWI binnen de oproep omtrent citizen science. Om het project zo succesvol mogelijk te maken wordt het project gedragen door verschillende partners met uitgebreide wetenschappelijke, technologische en/of educationele expertise. Sinds december 2020, na afloop van het eerste jaar metingen, worden de metingen verder gezet onder de naam Vlinder 2.0 op plaatsen waar er lokale interesse en ondersteuning is. Vaak gaat het om steden, gemeentes of bedrijven die een lokaal VLINDER weerstation ondersteunen om zo de metingen minstens 1 jaar langer te laten doorgaan. De lokale peters hebben toegang tot de data, worden vermeld bij het weerstation en worden op de hoogte gehouden van het verdere projectverloop.

Ben je als stad, bedrijf of andere partij geinteresseerd om een weerstation te ondersteunen, laat het ons dan zeker weten. Tenslotte is er ook de gelegenheid om op nieuwe locaties te gaan meten. Steden of bedrijven die samen met scholen ook in hun omgeving willen meten, kunnen contact opnemen.

Het VLINDER weerstation

VLINDER weerstation 53 op de Poelberg (Tielt) geplaatst en opgevolgd door VTI Tielt.

Voor de metingen wordt gebruik gemaakt van een nauwkeurig weerstation dat samengesteld is door de UGent. De meteorologische sensoren (Davis Vantage Pro 2) zijn hoogwaardig en meten temperatuur, relatieve vochtigheid, wind en neerslag. Voor de communicatie wordt gebruik gemaakt van de nieuwste Internet of Things (IoT) technologie. De stroom wordt geleverd door een zonnepaneel met batterijsysteem en is zo berekend dat het weerstation op een volle batterij ongeveer 1 maand verder kan. Een microcontroller van het Arduino type wordt gebruikt om het meetstation aan te sturen. Het weerstation is zo ontwikkeld dat de leerlingen het helemaal zelf kunnen opbouwen en plaatsen.

Nieuwsgierig om weersmetingen in jouw regio te volgen? Neem dan een kijkje op het VLINDER dashboard.